Menu

Taenlenni

4.2 - Llythrennedd Gwybodaeth a Data

Geirfa

Taenlenni. Mae’r gair ei hun yn ddigon i roi cur pen i rai pobl. Ond ar lefel ysgol gynradd, mae taenlenni yn syml. Fydd hi fawr o dro cyn y bydd eich disgyblion yn llunio fformiwlau a graffiau!

Mae’r ddau weithgaredd yma yn adeiladu ar eu gwybodaeth flaenorol, felly gwnewch yn siŵr eu bod wedi dysgu’r gweithgareddau ym Mlynyddoedd 3 a 4 cyn rhoi cynnig ar y rhain.

Fframwaith

4.2 - Llythrennedd Gwybodaeth a Data

  • Creu, archwilio a dadansoddi setiau data, gan nodi perthynas oddi fewn iddynt, e.e. defnyddio taenlenni, cronfeydd data, tablau a siartiau.

Sgil wrth Sgil

  • Lluniwch daenlen gydag amrywiaeth o ddata mewn celloedd unigol sydd wedi’u fformatio’n gywir.
  • Holwch daenlen i ymchwilio canfyddiadau
  • Troswch fesurau arian cyfred gan ddefnyddio lluosi neu rannu.
  • Lluniwch dabl a siart llinell.
  • Lluniwch daenlen gydag amrywiaeth o gyfryngau fel siartiau, tablau a delweddau.

(EAS ICT Skills Framework)

Geirfa

taenlen     cell data     fformat     arian     cyfred     fformiwla     rhes     colofn     siart llinell

Gweithgaredd 1

Arian Gwyliau

Cyfnewid Arian
Model Taenlen Arian (Google Sheets)
Model Taenlen Arian (Excel)

Fe fydd y disgyblion yn creu taenlen ar gyfer cwmni cyfnewid arian, gan ei gwneud yn haws i drosi punnoedd yn arian cyfred eraill. Gall y gweithgaredd yma ymddangos yn heriol ar yr olwg gyntaf, ond peidiwch â phoeni, y cyfan sydd ei angen ydy ychydig o ffiormiwlâu syml.

Paratoi:

  • Gwnewch y gweithgaredd eich hun i ddechrau, fel eich bod wedi ymgyfarwyddo gyda’r hyn y bydd y disgyblion yn ei wneud a hefyd dangoswch enghraifft iddyn nhw ar ddechrau’r gweithgaredd.

Gweithgareddau:

  1. Esboniwch beth mae busnes cyfnewid arian yn ei wneud a phryd y byddech yn defnyddio un.
  2. Dangoswch eich taenlen enghreifftiol i’r disgyblion, gan amlygu’r fformiwla allweddol (gweler y ddolen isod) a’r ffaith bod swm y punnoedd yn newid holl symiau’r arian cyfred eraill.
  3. Atgoffwch y disgyblion sut i fformatio’r gwahanol gelloedd i ddangos dyddiad neu arian cyfred. Nodwch hefyd lle mae’r botwm fformiwla ar y bar offer. Fe ddylen nhw wybod hyn o’u gweithgareddau ym Mlwyddyn 4.
  4. Gofynnwch i’r disgyblion greu eu fersiwn eu hunain o’r daenlen gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid cyfredol. (Gellir darganfod y rhain yn hawdd ar y we gyda gwefannau fel xe.com.) Rhowch gyfle iddyn nhw dalgrynnu i fyny i ddau bwynt degol.
  5. Gofynnwch iddyn nhw faint fydden nhw’n ei dderbyn yn yr amrywiol arian cyfred ar gyfer gwahanol symiau o bunnoedd. Fe ddylen nhw fewnbynnu’r symiau punnoedd yma i’w taenlen i weld y newidiadau sy’n digwydd.
Canllaw Taenlen Arian

Copïwch y ddolen i rannu gyda disgyblion

https://www.youtube.com/watch?v=CO43do9KlkA

Rhannu'r Fideo

Meini Prawf

  • Rwy’n gallu fformatio celloedd ar gyfer arian cyfred a dyddiadau.
  • Rwy’n gallu defnyddio fformiwlâu i gyfrifo cyfnewid arian cyfred.

Elfennau Fframwaith Eraill

2.2 – Storio a Rhannu

Mae arbed y daenlen yn y ffolder gywir a’i hagor yn ymarfer da.

Geirfa

taenlen     colofn     rhes     cell     fformat     arian     cyfred     fformiwla     cyfradd cyfnewid

Syniadau Amrywio

Mae’r gweithgaredd yma yn canolbwyntio ar sgiliau penodol iawn ac felly fe fyddem yn argymell eich bod yn ei ddysgu fel ag y mae.

Gweithgaredd 2

Fy Nghalon yn Curo

Fe fydd y disgyblion wedi creu bariau graff o’u taenlenni yn y gorffennol. Mae’r gweithgaredd yma yn symud ymlaen i siartiau llinell ac ar yr un pryd yn ychwanegu rhai agweddau amlgyfryngau. Mae’n weithgaredd ardderchog i’w gyfuno gydag uned gwyddoniaeth sydd yn mesur newidiadau dros gyfnod o amser (yn yr eghraifft yma, curiad eich calon).

Paratoi:

  • I ddechrau ewch dros y gweithgaredd yma eich hun fel eich bod yn gallu creu enghraifft ar gyfer eich disgyblion a’u helpu pan fo angen.
Curiad Calon

Gweithgareddau:

  1. Cynlluniwch a chynhaliwch arbrawf ar effaith ymarfer ar guriad y galon. Cyfrwch guriadau eich calon fesul munud (cyfrwch am 20 eiliad a lluoswch gyda 3) cyn ymarfer, yn syth wedi hynny ac yna bob 1 munud hyd nes y mae curiad y galon yn dychwelyd i lefelau cyn ymarfer.
  2. Cofnodwch y canlyniadau mewn tabl syml ar eich taenlen. Dylai un golofn fod ar gyfer yr amser sydd wedi mynd heibio, un arall ar gyfer curiad y galon fesul munud.
  3. Amlygwch y ddwy golofn a defnyddiwch y swyddogaeth ‘Creu Graff’ i wneud siart llinell.
  4. Gwnewch yn siŵr bod y ddwy echel wedi’u labelu’n gywir a bod teitl i’r graff.
  5. Mewnosodwch ddelweddau i’w rhoi wrth ymyl y tabl (delweddau maen nhw wedi eu cymryd yn ystod yr ymchwiliad, neu ddelweddau o’u gwaith cynllunio fyddai orau.)

Cofiwch

  • Dydy taenlenni ddim mor gymhleth ag y mae pobl yn ofni. Cymrwch eich amser gyda’r gweithgaredd yma ac arweiniwch eich disgyblion gam wrth gam ac fe fydd yn hawdd – iddyn nhw ac i chithau!

Meini Prawf

  • Rwy’n gallu creu siartiau llinell i gyflwyno fy nata.
  • Rwy’n gallu ychwanegu delweddau at fy nhaenlen.

Elfennau Fframwaith Eraill

3.3 - Gwerthuso a Gwella

Eich asesiad cymheiriaid ac/neu hunanasesiad arferol.

Geirfa

taenlen     cell     colofn     rhes     siart     llinell     delweddau     amlgyfryngau

Syniadau Amrywio

Gellir defnyddio’r gweithgaredd yma i gofnodi unrhyw ddata sydd yn addas ar gyfer siart llinell (fel rheol newidiadau dros gyfnod o amser). Ei ddefnyddio fel rhan o uned gwyddoniaeth ydy’r ffordd orau o’i wneud yn berthnasol i’w dysgu.